De Dalai Lama was recent op bezoek in Nederland, meer dan 10.000 mensen woonden zijn lezing over het boeddhisme in Rotterdam bij. In het boeddhisme staat meditatie al eeuwenlang centraal. Wetenschappelijk onderzoek toonde aan dat meditatie een positieve invloed heeft op bloeddruk, stress en somberheid. Maar heeft meditatie ook invloed op onze hersenen?
Foto gemaakt door “vargux” (CC BY-NC-SA 3.0 licentie).
De meest bekende vorm van meditatie tegenwoordig is ‘mindfulness meditation’ of ‘opmerkzaamheid’. Het is een misverstand dat meditatie alleen ontspannen en ‘aan niets denken’ inhoudt. Het doel van mindfulness meditatie is juist om met aandacht aanwezig te zijn in het heden, waarbij de nadruk ligt op het aandacht geven aan wat er in je omgaat en het dan loslaten.
Meditatie versus niet-meditatie
Pas sinds enkele jaren wordt er hersenonderzoek naar meditatie gedaan. Een van de eerste onderzoeken toonde aan dat bij mensen die mediteren de buitenste laag van de hersenen, de cortex, dikker was dan bij mensen die niet mediteren. Deze verdikkingen zaten met name in de hersengebieden die belangrijk zijn voor aandacht. Dit betekent dat deze gebieden beter kunnen functioneren. Bovendien vertraagt meditatie de normale veroudering van de hersenen. Met ouderdom wordt de cortex dunner, maar deze afname is bij mensen die mediteren kleiner. Andere onderzoekers toonden aan dat mensen die al lange tijd regelmatig mediteren meer geplooide hersenen hebben. Plooien ontstaan omdat de hersenen meer groeien. Hoe meer plooien, hoe sneller informatie verwerkt kan worden, althans dat is wat de wetenschappers denken.
Verandering in hersenontwikkeling door meditatie
Naast onderzoeken die mensen die mediteren vergelijken met mensen die niet mediteren zijn er ook onderzoeken die mensen die mediteren over een langere periode volgen. Zo werd er aangetoond dat al na 4 weken meditatietraining de verbindingen tussen bepaalde hersengebieden sterker waren geworden. De veranderingen werden gevonden in hersengebieden die belangrijk zijn voor zelfcontrole, een vaardigheid die mensen leren tijdens het mediteren. Een ander onderzoek bij mensen die een mindfulness meditatie training volgden liet zien dat na 8 weken het volume van de hippocampus toenam. De hippocampus is belangrijk voor het leren en onthouden van informatie; gedragsonderzoeken bevestigden ook dat mensen die mediteren beter kunnen concentreren en onthouden.
Al deze onderzoeken zijn erg positief, waarom leert dan nog niet iedereen mediteren op school?
We vroegen het aan Anne Speckens, professor in psychiatrie en oprichter van het Radboudumc Centrum voor Mindfulness. “Dat is inderdaad een goede vraag. Mindfulness meditatie wordt ook in toenemende mate op lagere en middelbare scholen toegepast. Met name in Engeland is er een initiatief van zowel het Britse parlement als de universiteiten van Oxford, Exeter en Bangor om mindfulness meditatie te introduceren in het onderwijssysteem. Onderzoek in België heeft aangetoond dat mindfulness training op de middelbare school depressieve klachten bij adolescenten kan verminderen. Ook in Nederland zijn er steeds meer initiatieven op dit terrein. Het zou in dit kader ook interessant zijn om ook de effecten van mindfulness op het puberbrein te onderzoeken!”
Meer informatie
Meditatie en corticale dikte
Meditatie en gyrificatie van de hersenen
Meditatie en grijze stof
Meditatie en hersenvolume
Meditatie en depressie
Dit blog is geschreven door Winke
Mooie blog. Doe zelf al zo’n 2,5 jaar elke dag aan yoga/meditatie gemiddeld zo’n 1,5 uur per dag en kan al deze onderzoeken bevestigen. Het is ook zo dat je in het dagelijks leven in een ontspannen bewustzijn komt en eigenlijk geen stress ervaart na verloop van tijd. Verder is het zo dat je na verloop van tijd tijdens meditatie in een bepaalde vorm van euforisch bewustzijn komt en dat ook in een bepaalde mate doorwerkt in het dagelijks leven. Erg interessant! Ik hoop dat meer mensen het gaan doen! Zou de wereld kunnen veranderen!