This post is also available in Engels.
Stel je voor dat je probeert te lopen – maar plotseling voelt het alsof je voeten aan de vloer zijn vastgelijmd. Dit soort ‘bevriezing’ tijdens het lopen is een naar symptoom van de ziekte van Parkinson. Lees hier hoe een simpel paar schoenen uitgerust met lasers beter zou kunnen helpen tegen bevriezing dan gangbare behandelmethoden.
Versimpelde weergave van het “Cue-shoe”-mechanisme (door Murrielle Ferraye).
De ziekte van Parkinson is een hersenziekte waarbij de dopamineproducerende cellen in het brein langzaam afsterven. Dopamine is een stofje in de hersenen dat een belangrijke rol speelt bij zowel beweging als beloning. Patiënten met Parkinson hebben vaak last van motorische problemen, zoals tremor (trillen), stijve spieren, alleen langzaam kunnen bewegen en moeite met lopen.
Vooral het ‘bevriezen’ tijdens het lopen (waarbij iemand plotseling stijf stilstaat) komt voor bij 70% van de mensen die de ziekte al minstens 10 jaar hebben. Bevriezing verhoogt de kans op vallen en daardoor op verwondingen. Verschillende omstandigheden kunnen ervoor zorgen dat iemand tijdens het lopen ‘bevriest,’ bijvoorbeeld beginnen met lopen, draaien, door een smalle doorgang moeten lopen en meerdere dingen tegelijk proberen te doen. Soms helpen medicijnen (dopamine) of een operatie, maar helaas biedt dit niet altijd de oplossing.
Bevriezing en aanwijzingen in de omgeving
Bevriezing is een interessant fenomeen, omdat de aandacht, motivatie en emoties van de patiënt er grote invloed op hebben. Dit kenmerk van bevriezing kan worden gebruikt tijdens de behandeling, door patiënten bepaalde trucs te leren die hen kunnen helpen om uit een bevriezing te komen. Beeld- of geluidssignalen in de omgeving kunnen bijvoorbeeld helpen bij het (her)starten van loopbewegingen. Zo blijkt het dat lijnen op de vloer, stapstenen en het geluid van een metronoom allemaal kunnen helpen bij het verminderen van bevriezing.
Waarom zijn signalen in de omgeving een goede oplossing? Dat heeft te maken met de oorzaak van bevriezing. Bij de ziekte van Parkinson zorgt het afsterven van de dopamineproducerende cellen ervoor dat het maken van automatische bewegingen steeds moeilijker wordt. In het begin kunnen patiënten hiervoor compenseren door middel van een grotere cognitieve inspanning, zoals een verhoogde concentratie. Doordat het cognitief functioneren naar verloop van tijd ook achteruit gaat, wordt ook dit voor de patiënt echter steeds moeilijker. In dit stadium begint vaak het bevriezen. Dankzij aanwijzingen in de omgeving zijn patiënten minder toegewezen op hun eigen concentratie tijdens het lopen. Het voorbereiden en initiëren van de stapbewegingen wordt dan makkelijker. Hierdoor zijn deze aanwijzingen in de omgeving geschikt voor patiënten in zowel een beginnend als een later stadium van de ziekte.
De Cue-shoe
Met mijn team hebben we de Cue-shoe (Stuur-schoen) ontwikkeld, een nieuw apparaat dat door middel van laserlicht aanwijzingen in de omgeving creëert. De Cue-shoe is een normaal paar schoenen, met op de neus van elke schoen een apparaatje dat een streepje laserlicht op de grond kan werpen.
Het bijzondere aan deze schoen is de manier waarop de laser in werking wordt gezet. Onder de zool van elke schoen zit een druk-gevoelige schakelaar. Als het lichaamsgewicht op de schakelaar drukt (op het moment dat de hiel van de voet op de grond wordt gezet) gaat de laser aan. Het lampje is zo ingesteld dat er een streep licht wordt geprojecteerd voor de voet die de volgende stap zal gaan zetten. De streep laserlicht werkt dan als een visuele aanwijzing voor de beweging.
De visuele aanwijzingen worden met geschikte pauzes geproduceerd en – heel belangrijk – lopen precies in de maat met het bewegingsritme van de patiënt. Zo vormen ze een elegant en gebruiksvriendelijk visueel signaal, dat zelfs bij patiënten in met gevorderde Parkinson erg goed zou kunnen werken tegen bevriezing.
Deze blog is geschreven door Murielle Ferraye. Murielle (1983) is postdoc aan het Donders Instituut, waar ze gefinancierd door een Rubicon-beurs onderzoek doet naar de rol van de hersenen bij bevriezing en evenwichtsproblemen in de ziekte van Parkinson. Sinds haar promotieonderzoek in Grenoble (Frankrijk) is Murielle geïnteresseerd in deze symptomen, die voor patiënten erg veel last kunnen veroorzaken. Klinische toepassingen staan centraal in haar onderzoek en Murielle heeft zich dan ook gericht op het ontwikkelen van nieuwe behandelingen. Hierdoor kwam ze op het idee van de Cue-shoe als een nieuw medisch apparaat. Onlangs heeft Murielle een beurs van de Hersenstichting ontvangen om de effectiviteit van dit veelbelovende apparaat verder te onderzoeken.
Bewerkt door Mahur.
Ik herken het bevriezen van de loopbeweging omdat ik polyneuropathie
heb, Moet me dus ook concentreren – na eerste valpartij. Ik ben bijna 90
en schoenenfreak. Dus mijn vraag: is het mogelijk tzt – zoals voor sneeuwwegen –
dat ik een los apparaat om allerlei schoenen kan schuiven. Hou nu mijn tempo in
de gaten dmv een stok.
Hoe en waar kun je deze schoenen kopen? En wat zijn de kosten hiervan?
Ook ik zou graag weten waar ze te koop jn in Belgie of Nederland en wat ze kosten
Graag wil ik weten waar je de laser kan kopen
waar kan je die laserschoen kopen