This post is also available in Engels.
Stel je voor dat je naakt op een vergadering verschijnt, al je tanden verliest of tegen bovennatuurlijke vijanden vecht. Deze scenario’s lijken misschien absurd terwijl je wakker bent, maar behoren tot de verrassende mogelijkheden in je dromen. Waarom verzinnen onze hersenen elke nacht deze bizarre verhalen?
Gebruiken of verliezen: de plasticiteit van de hersenen
Om deze vraag te beantwoorden, moeten we een fundamenteel principe van de hersenen begrijpen: plasticiteit. De hersenen passen zich voortdurend aan onze ervaringen aan – ze reorganiseren, herstructureren en verbinden zich steeds opnieuw om ons gedrag en denken te ondersteunen.
Plasticiteit maakt leren en ontwikkeling mogelijk. Maar er zit ook een nadeel aan vast: als we een bepaald deel van onze hersenen niet genoeg gebruiken, wordt het uiteindelijk overgenomen door een andere functie. Zelfs de delen van de hersenen die zintuiglijke informatie verwerken, zoals ruiken, horen of zien, kunnen worden overgenomen door deze herstructurering.
Als een zintuig zoals het zicht niet meer werkt – bijvoorbeeld wanneer mensen blind worden – zal het in toenemende mate worden overgenomen door een ander zintuig zoals het gehoor. Dit verklaart waarom blinde mensen vaak opmerkelijk goede gehoorcapaciteiten hebben.
De reorganisatie van de hersenen kan verrassend snel gaan. In een experiment werden deelnemers geblinddoekt. Zonder visuele input duurde het slechts 45 minuten voordat het visuele systeem tekenen vertoonde van overname door een andere functie. Dit effect keerde onmiddellijk om toen de deelnemers hun blinddoek afdeden.
Dromen beschermt het visuele systeem
Volgens Eagleman en Vaughn wijst deze kwetsbaarheid van ons visuele systeem ons op een probleem: door de rotatie van de planeet brengen we 12 uur van elke dag in volledige duisternis door. Terwijl de nacht geen invloed heeft op ons vermogen om te ruiken, voelen of horen, maakt het onze visuele zintuigen in wezen nutteloos. Het gevolg: het visuele systeem loopt een groot risico vervangen te worden.
De levendige beelden die we in onze dromen zien, dienen een belangrijk doel: dromen zorgt ervoor dat onze visuele zintuigen weer actief worden, zelfs als het donker is. Zo kunnen ze zich beschermen tegen overname door een andere functie.
Hallucinaties bij beperkte visuele input
Bewijs voor deze theorie komt van andere situaties waarin het visuele systeem weinig tot geen input krijgt.
Criminelen die gestraft worden met eenzame opsluiting – waarbij ze dagen tot weken in bijna volledige duisternis moeten doorbrengen – melden dat ze hallucineren over levendige scènes die zich voor hen afspelen.
Hetzelfde soort visioenen worden ervaren in zogenaamde sensorische deprivatietanks – cabines waarin mensen in zout water kunnen drijven, omgeven door volledige duisternis.
Deze hallucinaties zouden net als dromen kunnen ontstaan door hetzelfde mechanisme: de hersenen blijven actief wanneer externe visuele input ontbreekt.
Plastische hersenen dromen meer
Ander bewijs komt voort uit een direct verband tussen hersenplasticiteit en dromen: als de hersenplasticiteit afneemt met leeftijd, neemt ook de hoeveelheid tijd die we dromen af. Als we kijken naar andere diersoorten, zien we dat degenen met meer plastische hersenen meer dromen.
De slimme truc van de hersenen
Dus waarom dromen we? Dromen kunnen een rol spelen in het behoud van het visuele systeem van onze hersenen. Dit doet ze door het visuele systeem actief te houden tijdens lange uren van duisternis, waardoor visuele functies beschermd worden tegen overname door andere hersenfuncties.
De volgende keer dat je wakker wordt van een bizarre droom, denk er dan aan: het kan de truc van je hersenen zijn om je zicht scherp te houden, zelfs als het licht uit is.
Credits
Auteur: Charlotte Sachs
Buddy: Hilde Althof
Redactie: Vivek Sharma
Vertaling: Dirk-Jan Melssen
Redactie vertaling: Lucas Geelen
Photo van Ron Lach via Pexels
