This post is also available in Engels.
Veel in ons dagelijks leven is onderhevig aan invloed van onze onbewuste neigingen (biases). Dit zijn gedachte- of actiepatronen die automatisch ontstaan. Gebeurt het wel eens dat je een gezond dieet voor je kat probeert te zoeken, maar uiteindelijk alleen maar kattenvideo’s zit te bekijken? Psychologen en neurowetenschappers hebben verschillende neigingen geïdentificeerd die onze acties kunnen beïnvloeden.
Verschillende soorten neigingen
Actie-neiging. Mensen en andere dieren hebben een neiging om op iets te reageren met een actie, in plaats van een actie te onderdrukken (inactie). Dit wordt ook wel de actie-neiging genoemd. Dit zie je bijvoorbeeld bij goalkeepers, die bijna altijd naar links of naar rechts springen tijdens een strafschop, terwijl de kans om een doelpunt te voorkomen groter is als de keeper in het midden blijft staan (inactie).
Pavloviaanse neiging. Wanneer we een doel moeten behalen om een beloning te krijgen, is dit makkelijker als we een actie moeten uitvoeren dan wanneer we er een moeten onderdrukken. En bij straf vermijden is dat juist andersom; het is makkelijker om niks te doen dan om een actie uit te voeren. Deze neiging is gerelateerd aan het dierlijke instinct om beloningen te benaderen en straffen te vermijden. Deze neiging kan echter slecht uitpakken. Om het eerdere voorbeeld te volgen; de verleiding om een internetlink aan te klikken die tot leuke video’s leidt is een vorm van de Pavloviaanse neiging. Het doelloos aanklikken van verleidelijke links kan een hoop tijd verspillen en voorkomen dat we dingen gedaan krijgen. In sommige omstandigheden kunnen zulke Pavloviaans-gestuurde acties leiden tot verslaving.
Instrumentele neiging. Wanneer een voorgaande actie werd beloond, zijn mensen meer geneigd om diezelfde actie opnieuw uit te voeren voor een beloning dan om die actie te onderdrukken (zelfs wanneer het uitvoeren van die actie niet leidt tot de beloning). Straffen hebben het tegenovergestelde effect, die remmen het afleren van inactie ten opzichte van actie, wat leidt tot constante inactie. Een student kan bijvoorbeeld gestimuleerd worden om actiever en mondiger deel te nemen in de klas wanneer de docent hen positief aanspreekt, of juist stiller worden wanneer die iets negatiefs ervaart.
Gebruik de neigingen voor iets goeds
Hoewel het irritant is dat deze neigingen je tijd kosten zonder dat je het doorhebt, helpen ze je soms ook kleine maar belangrijke dingen te bereiken. Wanneer je bijvoorbeeld naar je kantoor loopt, kan een groep haastig-lopende mensen je eraan herinneren dat je op moet schieten omdat je anders te laat komt. Deze innerlijke actie-neiging is een essentieel dierlijk overlevingsinstinct, wat ons in staat stelt snel beslissingen te maken zonder te veel moeite.
Hoewel deze neigingen bijdragen aan aangepast gedrag en mensen aanmoedigen om beloningen te benaderen en straffen te vermijden, moet worden voorkomen dat deze uitgroeien tot slechte gewoontes of psychiatrische problemen zoals verslaving. Men zou het vermogen kunnen ontwikkelen om te ‘zijn’ in plaats van te ‘doen’. Dit kan je doen door mindfulness-training, wat helpt om te focussen op de essentie van het gedrag en ongewenste neigingen te onderdrukken.
Actie-neigingen kunnen een tweesnijdend zwaard zijn, maar het is mogelijk ze in te zetten voor je voordeel zodat ze je beslissingsvermogen verbeteren.
Credit
Auteur: Ping Chen
Buddy: Floortje Bouwkamp
Redactie: Rebecca Calcott
Vertaler: Felix Klaassen
Redactie vertaling: Jill Naaijen
Uitgelichte afbeelding verkregen via unsplash van Kenny Eliason