This post is also available in Engels.
Een verklaring voor menselijk gedrag blijkt aantrekkelijker te zijn wanneer deze onderbouwd is met neurowetenschappelijke informatie, zelfs als de verklaring onjuist is. Hoe kan dit? En hoe gaan we misleiding tegen?
Hieronder staat een omschrijving van een psychologisch fenomeen gevolgd door twee verklaringen van dit fenomeen. Welk van de twee verklaringen vind jij sterker?
Het fenomeen: “We overschatten het aantal mensen dat een feit weet wanneer we dit feit zelf weten. Als je bijvoorbeeld weet dat Donders Wonders ook bloggers heeft buiten het Donders Instituut zal je meer geneigd zijn om aan te geven dat ontzettend veel andere mensen dit ook weten (terwijl dit misschien niet zo is). Dit wordt de ‘vloek van kennis’ genoemd.”
Verklaring 1: “Onderzoekers stellen dat deze ‘vloek’ te danken is aan het feit dat mensen het lastig vinden om zich te verplaatsen in wat anderen weten, waardoor ze onterecht hun eigen kennis op anderen projecteren.”
Verklaring 2: “Hersenscans laten zien dat deze ‘vloek’ te danken is aan een hersencircuit in de frontale kwab waarvan bekend is dat deze betrokken is bij zelfkennis. Mensen vinden het lastig om zich te verplaatsen in wat anderen weten, waardoor ze onterecht hun eigen kennis op anderen projecteren.”
Vind jij verklaring 2 sterker en aantrekkelijker? Dan komt jouw antwoord overeen met wat de meeste mensen in een onderzoek aan de bekende universiteit Yale antwoordden. Beide verklaringen zijn juist, maar verklaring 2 geeft ook informatie vanuit de neurowetenschap. Ondanks dat de neurowetenschappelijke informatie niets toevoegt aan de logica van de verklaring, wordt deze toch als beter gezien.
Een breinweetje kan misleiden
Aangezien beide verklaringen in het voorbeeld juist zijn is het niet zo erg dat de verklaring met informatie over de hersenen aantrekkelijker wordt gevonden. De onderzoekers schotelden deelnemers echter ook onjuiste verklaringen voor. Het toevoegen van neurowetenschappelijk informatie aan deze slechte verklaringen had een nog sterker effect dan bij de goede verklaringen. De onjuistheden in de verklaringen vielen minder op door de toevoeging van een ‘breinweetje’.
De aantrekkingskracht van de neurowetenschap kan dus problematisch zijn. Je zou iemand namelijk makkelijker kunnen misleiden met verkeerde informatie als je simpelweg ook wat zegt over onze grijze massa. Misleiding kan op grote schaal plaatsvinden, want neurowetenschap kan onze kijk op zaken als politiek, wetgeving, onderwijs, en zelfs op hoe wij onszelf zien beïnvloeden.
Waarom kunnen we misleid worden door de neurowetenschap?
Dat we misleid kunnen worden door verklaringen met neurowetenschappelijke informatie komt doordat we het sowieso niet altijd even makkelijk vinden om te redeneren over een verklaring. Zo worden langere verklaringen, of een verklaring van een expert over het algemeen ook beter beoordeeld, los van de kracht van de inhoud. Kortom, we geloven doorgaans in een verklaring omdat deze intuïtief aantrekkelijk is en niet omdat de verklaring juist is. Een vleugje neurowetenschap maakt een verklaring net wat aantrekkelijker waardoor we deze sneller als waar aannemen.
Hoe gaan we misleiding tegen?
De misleiding is gelukkig te weerstaan. Hoe meer je weet over de neurowetenschap, hoe minder gemakkelijk je om de tuin geleid wordt: Experts waren in het onderzoek niet gevoelig voor de overbodige informatie. Het is uiteraard belangrijk dat er ook rekening wordt gehouden met non-experts. Onderzoekers hebben daarom de taak om hun bevindingen duidelijk over te brengen. Zij moeten aangeven wat wel en wat (nog) niet uit hun resultaten geconcludeerd kan worden. Alsnog kunnen verklaringen van onderzoekers uiteraard uit hun verband worden getrokken. Maar een gewaarschuwd mens telt voor twee. Jij bent je na het lezen van deze blog bewust van de mogelijke misleidende aantrekkingskracht van de neurowetenschap. Dit zorgt ervoor dat jij in elk geval al minder vatbaar bent voor de allure van de hersenen.
Uitgelichte foto van Mohamed Hassan via Pixabay
Oorspronkelijke taal: Nederlands
Auteur: Angelique
Buddy: Felix
Redactie: Floortje
Vertaler: Wessel
Redactie vertaling: Mónica