This post is also available in Engels.
We hebben al eens uitgelegd hoeveel er in je brein gebeurt als je de telefoon opneemt. Maar in onze gesprekken gebeuren nog meer dingen: je praat, je vriend begint te praten en jij luistert, je reageert, misschien gebaar je ook nog in het wilde weg of lach je tussendoor. In een normaal gesprek gebeurt dit allemaal heel snel, maar hoe kan je brein dit allemaal tegelijkertijd regelen?
De snelheid van een gesprek
Je brein is dus al met veel bezig terwijl je praat en luistert: je hersengebieden voor horen, praten en het ophalen van herinneringen zijn hard aan het werk. Dit gebeurt in een constante wisselwerking: de ene keer ben jij aan het praten en is je brein in de weer met het zoeken naar de juiste woorden en gebaren, en de andere keer ben je aan het luisteren en moet je alles goed verstaan, er een logisch verhaal van maken en er het liefst uitzien alsof het je interesseert. Wat het voor taalwetenschappers nog interessanter maakt, is hoe snel je dit doet.
In een normaal gesprek zit er ongeveer 200 milliseconden tussen wat jij zegt en wanneer je vriend vervolgens antwoordt. Dat is ongelofelijk snel (sneller dan je ogen knipperen)! Sterker nog, in de meeste taalexperimenten kost het al een hele seconde voor je een woord kan zeggen. Om zo snel te zijn, moet je brein dus al, terwijl jij aan het luisteren bent, voorspellen wanneer jij mag gaan praten of wanneer je vriend verder wilt praten. Daarbij moet je ook nog rekening houden met wat er gezegd wordt: als je vriend een vraag stelt, moet je natuurlijk anders reageren dan als hij een grap vertelt.
Verstopte aanwijzingen
Gelukkig is ons brein een fenomenale voorspelmachine. Hiervoor maken we gebruik van een hele hoop aanwijzingen. Als je vriend aan het praten is, kan hij signalen afgeven om het einde van zijn spreekbeurt aan te kondigen: hij kan bijvoorbeeld in een andere intonatie gaan spreken, de laatste lettergreep van woorden uitrekken of stoppen met gebaren. Hij kan het ook nog duidelijker maken door bepaalde kenmerkende zinnetjes te zeggen zoals maar uhm, ofzo, je weet wel. Als jij dan nog niet klaar bent om te praten, kan je de beurt net zo makkelijk terugkaatsen: hmm-mm of een hoofdknikje is vaak al genoeg. Als je vriend wilt blijven praten, zal hij zijn hoofd wegdraaien of juist blijven gebaren.
Als jullie wel klaar zijn om van beurt te wisselen, moet jij ook nog de juiste soort reactie geven. Je brein is al druk bezig de juiste betekenis aan de zin te geven, de juiste woorden te zoeken en je spieren voor te bereiden om te gaan praten. Om deze zin in de juiste vorm te gieten, moet je brein ook nog aan de slag. Gelukkig is dit vaak al duidelijk uit de discours: jullie praten op een bepaalde manier met elkaar en over bepaalde onderwerpen. Zo kan je snel herkennen of je een gewone zin moet uitspreken, of een antwoord moet geven op een vraag. Vragen herkennen is zelfs nog makkelijker; die kan je aan het begin van de zin vaak al herkennen ofwel door de manier waarop de zin gevormd is, of doordat de vrager met een hogere stem praat aan het begin van de zin. Je reageert ook sneller op een vraag als er gebaren bij zijn.
Je brein is dus op een hoop aan het letten in een gesprek. Het luistert naar de woorden die gezegd worden, toonhoogtes, de manier waarop woorden gezegd worden, gebaren en oogcontact. En dit is alleen nog maar in een gesprek tussen twee mensen! Met meerdere mensen wordt het allemaal nog iets moeilijker, maar gelukkig zijn we daar ook goed in (je kijkt zelfs al naar de volgende spreker voor hij begint te praten). Gesprekken zijn dus zo simpel nog niet en taalwetenschappers hebben nog een hoop te onderzoeken. Dan is het maar goed dat we zo veel praten…
Originele taal: Engels
Auteur: Wessel Hieselaar
Buddy: Christienne Gonzales Damatac
Editor: Monica Wagner
Vertaler: Wessel Hieselaar
Editor Vertaling: Felix Klaassen