Welke hand je het liefst gebruikt is interessanter dan je misschien zou denken. Rechts- of linkshandigheid kan wijzen op bepaalde variaties in je genen, of het kan te maken hebben met hoe je taal begrijpt. Daarom, én om de minderheid linkshandigen in de wereld te steunen, heeft de Britse Linkshandigenclub een dag voor linkshandigen uitgeroepen: vandaag.
Foto door Lieneke
Slechts één op de tien mensen is linkshandig. Handigheid heeft niet alleen te maken met schrijven, maar ook met welke hand je je tanden poetst, een lucifer afstrijkt, of een bal gooit. Zelfs voor de Neanderthalers lijkt deze ratio van 1/10 op te zijn gegaan, zo zou blijken uit fossielen van meer dan 500.000 jaar oud.
Wat maakt iemand linkshandig?
Er zijn verschillende ideeën over waarom rechtshandigheid negen keer vaker voorkomt dan linkshandigheid. Onderzoek laat zien dat dit niet alleen beïnvloed wordt door de omgeving waarin je bent opgegroeid, maar ook door je genen.
Zo hebben eeneiige tweelingen bijvoorbeeld een grotere kans om dezelfde voorkeurshand te hebben dan twee-eiige tweelingen. Zulke genetische effecten zijn al zichtbaar in de baarmoeder. Een foetus die op de linker duim zuigt, wordt linkshandig; een foetus die op de rechter duim zuigt, wordt rechtshandig.
Linkshandig, rechtsbreinig?
Wat is het voordeel van een voorkeurshand voor allerlei handelingen? Het zorgt er natuurlijk voor dat een van de handen heel accuraat is in het uitvoeren van die handelingen. Maar het beïnvloedt ook de werking van het brein. De linkerkant van het lichaam wordt namelijk aangestuurd door de rechter hersenhelft en vice versa; de zenuwen in je lichaam kruisen in je hersenen. Dus als je een handeling beheerst met je linkerhand, heeft je rechterhersenhelft de controle over die handeling.
Veel links- en rechtshandigen hebben hun taalgebieden, die helpen bij het produceren en begrijpen van taal, aan de linkerkant van hun hersenen. Alleen in een klein aantal linkshandigen zijn deze taalgebieden omgekeerd en zitten ze in de rechterhersenhelft. Om die reden bestuderen onderzoekers nu of de genen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van taal en handigheid met elkaar overlappen.
Goed of slecht?
In veel culturen wordt linkshandigheid als slecht of zwak gezien. Daarom werden kinderen vaak – en soms nog steeds – gedwongen om met rechts te schrijven. Er zijn inderdaad onderzoeken die keerzijdes van linkshandigheid laten zien. Zo is wel eens gevonden dat linkshandigheid samenhangt met schizofrenie en depressie. Anderzijds zijn er ook onderzoeken die laten zien dat linkshandigen over het algemeen juist slimmer en creatiever zijn.
In hoeverre dat waar is, weten we nog niet, daarover is nog discussie in de wetenschappelijke wereld. Wat we wel weten is dat linkshandig zijn – en tot een minderheid behoren – je een voordeel geeft in bepaalde sporten, zoals boksen of schermen. Fijne Linkshandigendag!
Meer informatie
Doe mee aan onderzoek naar de genen van linkshandigen op het Max Planck Instituut in Nijmegen
Bronartikel over linkshandigheid in tweelingen
Bronartikel over asymmetrie van taalgebieden in het brein
Website Linkshandigendag
Dit blog is geschreven door Tulya Kavaklioglu en kan ook in het Engels gelezen worden. Tulya is promovenda op het Max Planck Instituut voor Psycholinguistiek in Nijmegen en doet onderzoek naar asymmetrie in de hersenen en gedrag. Zelf is ze rechtshandig, maar soms doet ze een poging om met links te schilderen, wat altijd mislukt en dan ‘moderne kunst’ heet.
Vertaling en bewerking door Lieneke.