This post is also available in Engels.
Het is Kerstmis, en we ontmoeten weer onze familie en vrienden. Dit kan erg gezellig maar ook erg stressvol zijn. Lees hier hoe je je waarneming kan beïnvloeden om het toch een leuke aangelegenheid te maken.
Onze hersenen zijn geen passieve waarnemers van de wereld om ons heen – juist het tegenovergestelde. Ze bepalen constant hoe waarschijnlijk het is dat iets gaat gebeuren zodat er een voorspelling gemaakt kan worden. Deze voorspelling wordt dan afgewogen tegen de informatie die van buiten binnenkomt. Het brein past deze werkwijze toe voor verschillende processen, van ‘eenvoudige’ visuele of auditieve waarneming tot complexere processen zoals het begrijpen en produceren van taal; ons geheugen lijkt zelfs zo te werken.
Onderliggend basisprincipe: voorspellingsfout
Een voorspellingsfout beschrijft de discrepantie tussen een a priori verwachting en de realiteit. Oftewel, het verschil tussen wat we verwachten en wat er daadwerkelijk gebeurt. Verwachtingen worden gevormd door onze levenservaringen; aan de hand hiervan bouwen we een intern model van de buitenwereld. Denk bijvoorbeeld aan alle kerstvieringen die je eerder hebt gehad, niet alleen in de afgelopen jaren maar ook in je jeugd. In gevallen waarbij een bepaald fenomeen vaker voorkomt, bijvoorbeeld iemand die klaagt over het eten bij bijna elk kerstdiner, is onze voorspelling dat deze persoon weer zal klagen over het eten tijdens het kerstdiner.
Voorspellingen zijn adaptief maar ook maladaptief
Deze voorspellende manier van coderen is adaptief in de zin dat het ervoor zorgt dat het brein zo min mogelijk aandacht en metabole bronnen besteedt aan verwachteinput, zoals wanneer je een auto bestuurt in een bekende omgeving. Tegelijkertijd verliest het niet zijn gevoeligheid voor mogelijk onverwachte input zoals een overstekend dier. Een signaal wordt gevormd als onze interne voorspelling niet klopt met de realiteit. Deze voorspellingsfout zorgt ervoor dat er een update plaatsvindt om de interne voorspelling aan te passen en zo leren te vergemakkelijken.
In bepaalde omstandigheden kunnen voorspellingen echter ook maladaptief zijn. Als een bepaalde gebeurtenis vaak voorkomt (zoals vaak met familieaangelegenheden) kunnen je voorspellingen zo sterk worden dat je een bepaalde gebeurtenis waarschijnlijk al in een bepaald daglicht ziet. Om het vorige voorbeeld te nemen, je kunt bijvoorbeeld een familielid als zeurend waarnemen, ook al zeurt diegene deze Kerst niet eens. Op deze manier kleuren onze voorspellingen onze waarnemingen.
Hoe gaat dit me helpen met Kerst?
Stel jezelf open voor nieuwe ervaringen. Ook al heb je Kerst al heel vaak gevierd met dezelfde familieleden en heb je sterke verwachtingen voor hoe het zal gaan, probeer Kerst onafhankelijk van je voorspellingen waar te nemen.[FK1] Op deze manier ben je flexibeler en objectiever over nieuwe ervaringen. Het kan je kijk op dingen en misschien zelfs relaties tot familieleden veranderen. Door je open te stellen voor nieuwe perspectieven kun je je bijvoorbeeld realiseren [FK2] dat een familielid zich leuker gedraagt dan je zou verwachten op basis van eerdere ervaringen. Nieuwe perspectieven zorgen voor nieuwe interesses en ideeën. Fijne kerst ;-).
Geschreven door Mahur, aangepast doorChristienneen Marisha, vertaald door Rowena
[FK1]Gebiedende wijs past hier
[FK2]‘Kun je je realiseren’
OF
‘Kun je beseffen’
Combinatie bestaat niet